รูปแบบผังเมืองและพื้นที่สีเขียวที่ช่วยลดมลภาวะฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 กรณีศึกษา เมืองสมุทรปราการ

ปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 และผลกระทบของฝุ่นละอองต่อสุขภาพของประชาชนในประเทศไทยมีแนวโน้มรุนแรงมากขึ้น โดยเฉพาะในชุมชนเมืองขนาดใหญ่ที่มีความหนาแน่นของอาคารและการจราจรสูงมักจะประสบปัญหาฝุ่นละอองมากขึ้น การวิจัยนี้จึงมีเป้าหมายหลักเพื่อศึกษารูปแบบผังเมืองและพื้นที่ สีเขียวที่ช่วยลดมลภาวะฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 โดยนำเทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ (Geographic Information System: GIS) มาประยุกต์ในกระบวนการศึกษาอิทธิพลของปัจจัยทางผังเมืองต่อปริมาณและการกระจายตัวของฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM 2.5 และการใช้โปรแกรมจำลองการไหลของอากาศ (Computational Fluid Dynamics: CFD) เพื่อคึกษารูปแบบการใช้ที่ดินและพื้นที่สีเขียวที่เหมาะสมต่อ การลดปัญหาฝุ่นละออง PM 2.5 โดยกำหนดให้พื้นที่ชุมชนเมืองสมุทรปราการเป็นพื้นที่กรณีศึกษาและเป็นหน่วยวิเคราะห์เชิงพื้นที่ ผลการศึกษาพบว่า 1) ปริมาณและการกระจายตัวของฝุ่นละออง PM2.5 มีความสัมพันธ์กับโครงสร้างเมือง (ระบบถนนและความหนาแน่นอาคาร) การใช้ประโยชน์ที่ดินและอาคาร และพื้นที่สีเขียว 2) ความหนาแน่นอาคาร ลักษณะอาคารและทิศทางการวางตัวของอาคาร ลักษณะพื้นที่ สีเขียวและต้นไม้มีอิทธิพลต่อการไหลของลม การกระจายตัวและการสะสมของฝุ่นละออง PM2.5 การวางตัวของอาคารและต้นไม้ในแนวขนานกับทิศทางลมจช่วยท าให้การสะสมของฝุ่นละออง PM2.5 ในพื้นที่ชุมชนเมืองลดลง 3) การบูรณาการข้อกำหนดการใช้ดินเพื่อช่วยลดปัญหาฝุ่นละออง PM2.5 ในระดับเมืองที่สำคัญคือ การเพิ่มพื้นที่สีเขียวขนาดใหญ่การควบคุมความหนาแน่นอาคารและส่งเสริมรูปแบบเมืองแบบอัดแน่นและการขยายตัวในแนวตั้งโดยกำหนด อัตราส่วนพื้นที่อาคารรวมต่อพื้นที่ดิน (Floor Area Ratio: FAR) อัตราส่วนของพื้นที่ว่างต่อพื้นที่อาคารรวม (Open Space Ratio: OSR) และอัตราส่วนพื้นที่อาคารปกคลุมดินต่อพื้นที่แปลงที่ดิน (Building Coverage Ratio: BCR) ที ่เหมาะสม และการเพิ่มพื้นที่สีเขียวด้วยต้นไม้ริมถนนและบริเวณพื้นที่โล่งว่างอย่างเหมาะสม เพื่อลดผลกระทบจากสถานการณ์หุบเขาถนนในพื้นที่ชุมชนเมือง

คำสำคัญ : PM2.5, พื้นที่สีเขียว, รูปแบบผังเมือง