การพัฒนาระบบการคาดการณ์ศักยภาพการรองรับปริมาณการระบาย PM2.5 ของพื้นที่สำหรับสนับสนุนการจัดการและควบคุมการเผาในที่โล่งของภาคการ เกษตรกรรมในระดับท้องถิ่น

โครงการวิจัยจึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและประเมินความเป็นไปได้ในการคาดการณ์ศักยภาพของพื้นที่เพื่อรองรับปริมาณการระบาย PM2.5 จากการเผาเศษวัสดุทางเกษตรในที่โล่ง และเพื่อพัฒนาระบบคาดการณ์ศักยภาพของพื้นที่และระบบสนับสนุนการตัดสินใจในการอนุญาตให้มีการดำเนินการบริหารจัดการเศษวัสดุทางการเกษตรด้วยวิธีการเผาในที่โล่งระดับท้องถิ่นโดยมีพื้นที่ศึกษาในตำบลคลองสี่ คลองห้า และคลองหก อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี วิธีการดำเนินการวิจัย โครงการได้มีการประยุกต์ใช้แบบจำลองทางคณิตศาสตร์ได้แก่แบบจำลองแบบกล่อง (Box model) แบบจำลอง WRF และแบบจำลอง WRF-Chem โดยมีการรวบรวมข้อมูลคุณภาพอากาศ ข้อมูลอุตุนิยมวิทยา ข้อมูลจุดความร้อน และข้อมูลจากการพัฒนาบัญชีการระบายสารมลพิษอากาศ เพื่อนำไปประเมินศักยภาพการรองรับการระบายฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 ของพื้นที่ที่จะแสดงให้เห็นในรูปแบบของวันที่ที่สามารถอนุญาตให้ดำเนินการเผาได้ต่อวันโดยที่ไม่ก่อให้เกิดค่าฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 เกินค่ามาตรฐาน และนำมาพัฒนาเป็นระบบการจัดระเบียบการเผา (ระบบน้องฟางข้าว) ที่อยู่ในรูปแบบของเว็บไซต์และแอปพลิเคชั่นไลน์โดยประยุกต์ใช้ร่วมกับข้อมูลจากการสำรวจความคิดเห็นของเกษตรกรและหน่วยงานส่วนท้องถิ่นเพื่อใช้ในการพัฒนาระบบ ซึ่งถูกวิเคราะห์โดยใช้สถิติพรรณนาและการวิเคราะห์ตามลำดับขั้น (Analytic Hierarchy Process: AHP) เพื่อหาแนวทางจัดการปัญหาร่วมกันระหว่างหน่วยงานส่วนท้องถิ่นและเกษตรกร

จากผลการศึกษา ชี้ให้เห็นว่าข้อมูลที่จะนำมาพัฒนาระบบฯ อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน โดยการคาดการณ์ค่าความเข้มข้น PM2.5 มีประสิทธิภาพและสามารถยอมรับได้ สำหรับการประยุกต์ใช้แบบจำลองทางคณิตศาสตร์ในการประเมินศักยภาพการรองรับการระบายของพื้นที่ ความแม่นยำของแบบจำลอง WRF-Chemผ่านเกณฑ์มาตรฐาน ระดับความแม่นยำ (MFE) มากกว่าร้อยละ 80 และระดับความผิดพลาด (MFE) ไม่เกินร้อยละ 28-30 ผลการประเมินประสิทธิภาพศักยภาพการรองรับการระบายของพื้นที่ในช่วงวันแรกของการพยากรณ์จะมีความแม่นยำอยู่ที่ร้อยละ 97 ผลการสำรวจความคิดเห็นของเกษตรกรและหน่วยงานส่วน

ท้องถิ่น พบว่า มากกว่าร้อยละ 70 ของเกษตรกรและหน่วยงานส่วนท้องถิ่นอยากให้มีระบบการจองการเผาเนื่องจากช่วยลดความกังวลใจของเกษตรกรในเรื่องของระยะเวลาในการเตรียมการเพาะปลูกที่จำกัด และปัญหาวัชพืชที่สามารถกำจัดได้เพียงการเผาเท่านั้น ซึ่งสอดคล้องกับผลการวิเคราะห์แบบลำดับขั้น (AHP) คือ ระบบการจองการเผาคือระบบที่เกษตรกรยินดีที่จะเข้าร่วม จากการทดลองใช้ระบบฯ พบว่า ความพึงพอใจโดยรวมของระบบฯ อยู่ในเกณฑ์ระดับดีทั้งนี้ ระบบการคาดการณ์ได้มีการพัฒนาให้เกษตรกรใช้งานง่ายและสะดวกมากขึ้นผ่านระบบน้องฟางข้าวบนไลน์แอปพลิเคชั่น โดยสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการบริหารจัดการการเผาเศษวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตรในที่โล่งในระดับท้องถิ่นอื่นๆ ที่มีลักษณะทางด้านคุณภาพอากาศ อุตุนิยมวิทยา และสภาพพื้นที่ที่มีการเพาะปลูกที่ใกล้เคียงกันได้ รวมถึงการประยุกต์ใช้ร่วมกับระบบการจัดการวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตรอื่นๆ ได้ เช่น ระบบการซื้อขายเศษฟางข้าว เป็นต้น หน่วยงานท้องถิ่นอื่น ๆ สามารถติดต่อการเข้าสิทธิ์การใช้งานทั้งในส่วนนักพัฒนาและหน่วยงาน

คำสำคัญ: มลพิษอากาศ ฝุ่นละออง PM2.5 การเผาในที่โล่ง ศักยภาพของพื้นที่ แบบจำลองทางคณิตศาสตร์