การพัฒนากระบวนการวิเคราะห์ปริมาณเชื้อเพลิงสะสมผิวดินในป่าเต็งรัง โดยอาศัยข้อมูลภาพถ่ายจากดาวเทียม

โครงการวิจัยนี้ออกแบบขั้นตอนการดำเนินงานวิจัยเพื่อทำการพัฒนากระบวนการวิเคราะห์ภาพถ่ายดาวเทียมเพื่อสร้างเป็นแผนที่เชื้อเพลิงที่มีความคลาดเคลื่อนต่ำ โดยอาศัยค่าดัชนีความต่างของพรรณพืชวิเคราะห์ค่าปริมาณคลอโรฟิลล์ที่อยู่ในใบไม้บนเรือนยอด เพื่อคาดการณ์ปริมาณใบไม้ที่ร่างหล่นมาเป็นเชื้อเพลิงสะสมบนผิวดิน ด้วยภาพถ่ายจากดาวเทียม โดยจะทำการปรับเทียบค่าความสัมพันธ์ของตัวแปรข้อมูลทั้ง NDVI (Normalized Difference Vegetation Index), NDMI (Normalized difference moisture index) และ VCI (Vegetation Condition Index) การพัฒนากระบวนการการเก็บข้อมูลภาพถ่ายจากดาวเทียมเพื่อใช้ปรับค่าความยาวคลื่นใกล้สีแดง (NearInfrared : NIR) เพื่อแปลงค่าสู่ดัชนีความต่างพันธุ์พืช เพื่อวิเคราะห์แนวโน้มการสะสมเชื้อเพลิงบนผิวดิน โดยในการดำเนินโครงการได้ศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อความคลาดเคลื่อนของภาพถ;ายจากเรือนยอดได้แก่ ค่าลักษณะเชิงปริมาณของต้นไม้ ค่าความหนาแน่นสัมพันธ์ของพืช ลักษณะภูมิอากาศ รวมไปถึงปริมาณเมฆปกคลุมในวันต่าง ๆ ที่ทำการเก็บข้อมูล เพื่อใช้เป็นข้อมูลวิเคราะห์ปัจจัยที่ส่งผลต่อความคลาดเคลื่อนของกระบวนการวิเคราะห์ภาพถ่ายจากดาวเทียม โดยข้อมูล MODIS ที่ใช้ในการศึกษานี้ผ่านระบบประมวลผล MODAPS (The MODIS Adaptive Processing System) การนำปัจจัยที่มีความเกี่ยวข้องและส่งผลต่อช่วงเวลาการผลัดใบของใบไม้บนเรือนยอดของต้นไม้ในป่าผลัดใบซึ่งคือ ดัชนีความต่างความชื้นพื้นที่ (NDMI) มาวิเคราะห์ค่าความสัมพันธ์ของปริมาณใบไม้ที่เกิดจากต้นไม้ผลัดใบล่วงหล่นสู่เชื้อเพลิงชีวมวลบนผิวดิน ณ ช่วงเวลาต่าง ๆ พบว่าตัวแปรค่าดัชนีความต่างความชื้น (NDMI) ของพื้นที่มีความสัมพันธ์แบบแปรผกผันกับปริมาณใบไม้ที่ผลัดใบล่วงลงเป็นเชื้อเพลิงผิวดิน มีค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์เท่ากับ -0.906 และตัวแปรค่าดัชนีความต่างของพรรณพืช(NDVI) มีค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์เท่ากับ -0.925 ในทำนองเดียวกันกับค่าดัชนีสภาวะพืชพรรณ(VCI) ที่มีค่าความสัมพันธ์แบบผกผัน และค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์มีค่า -0.911 จึงนำค่าดัชนีความต่างพรรณพืชมาหาค่าความสัมพันธ์กับปริมาณเชื้อเพลิงที่สะสมบนผิวดินจากการเก็บข้อมูลในภาคสนามบริเวณพื้นที่ป่าชุมชนบ้านปากทับจังหวัดอุตรดิตถ์ จากนั้นนำไปขยายผลทดสอบใช้กับพื้นที่ป่าเต็งรังของจังหวัดเชียงใหม่ ได้แก่ ป่าเต็งรังบริเวณตำบลสบเตี๊ยะ อำเภอจอมทอง และป่าเต็งรังบริเวณตำบลทาเหนือ อำเภอแม่ออน จังหวัดเชียงใหม่ พบว่ามีค่าความคลาดเคลื่อนประมาณ 6%เมื่อแปลผลเป็นปริมาณเชื้อเพลิงสะสมบนผิวดินในหน่วยกรัมต่อตารางเมตร โดยมีเงื่อนไขการใช้งานคือต้องเป็นป่าผลัดใบประเภทป่าเต็งรัง ที่ความสูง 400-600 เมตรจากระดับน้ำทะเล และสามารถแปลผลในช่วง NDVI 0.3-0.9

คำสำคัญ : ภาพถ่ายดาวเทียม, แผนที่เชื้อเพลิง, ดัชนีความต่างของพรรณพืช, ดัชนีความต่างความชื้น, ปริมาณคลอโรฟิลล์